Πλαίσιο-Ιστορική αναδρομή

 

Η αντιμετώπιση του τραυματία στον προνοσοκομειακό χώρο απασχολεί τα συστήματα υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Prehospital Trauma Life Support (PHTLS), είναι ένα εντατικό σεμινάριο αντιμετώπισης τραύματος προνοσοκομειακά. Με παρουσία σε 69 χώρες αποτελεί το πιο αναγνωρίσιμο πρόγραμμα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης παγκοσμίως και αριθμεί περί τους 11.000 πιστοποιημένους εκπαιδευτές και περί τους 700.000 πιστοποιημένους εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγείας παγκοσμίως.

Σκοπός του PHTLS είναι η εκπαίδευση όλων των επαγγελματιών υγείας και των εθελοντών διασωστών που δραστηριοποιούνται στον προνοσοκομειακό χώρο και από τη στιγμή του τραυματισμού υποστηρίζουν τον τραυματία με την αντιμετώπιση στο σημείο συμβάντος, τη διαχείριση κατά τη διακομιδή έως και την ολοκληρωμένη παράδοση στην ομάδα τραύματος των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών - Τ.Ε.Π.

 

Στόχος του PHTLS αποτελεί η μείωση των προβλέψιμων άδικων θανάτων και αναπηριών από τραύμα. Η εφαρμογή σωστής προνοσοκομειακής περίθαλψης μπορεί συχνά να κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου, μεταξύ της προσωρινής, σοβαρής ή μόνιμης, αναπηρίας και μιας ζωής γεμάτης παραγωγικότητα και ευημερία.

Η National Association of Emergency Medical Technicians (ΝΑΕΜΤ), που είναι ο επιστημονικός επαγγελματικός φορέας των προνοσοκομειακών υγειονομικών των ΗΠΑ, σχεδίασε και υλοποιεί το PHTLS από το 1983, σε συνεργασία με το Αμερικάνικο Κολέγιο Χειρουργών (American College of Surgeons - ACS) και αποτελεί το πνευματικό δημιούργημα του επιτυχημένου προγράμματος Advanced Trauma Life Support (ATLS), που εκπαιδεύει ιατρικό κυρίως προσωπικό για την αντιμετώπιση του τραυματία στις υγειονομικές μονάδες. Για τη χώρα μας, εκπρόσωπος όλων των προγραμμάτων της ΝΑΕΜΤ είναι η μη κερδοσκοπική εταιρία «Προνοσοκομειακή Φροντίδα» που ίδρυσε ο αξέχαστος Δημήτρης Βουρβαχάκης, τ. Διευθυντής του ΕΚΑΒ Κρήτης.

Η ύλη του προγράμματος καθορίζεται από ειδική επιστημονική επιτροπή της ΝΑΕΜΤ και του ACS, συνδυάζει όλα τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα, τροποποιεί τη διδακτέα ύλη ανά τετραετία, ώστε να είναι προσαρμοσμένη στα νεότερα επιστημονικά δεδομένα, εκδίδει νέο εγχειρίδιο που περιλαμβάνει όλη την επικαιροποιημένη ύλη και παρακολουθεί την εφαρμογή του προγράμματος σε όλο τον κόσμο.

Στην Ελλάδα, τη χρησιμότητα του εκπαιδευτικού προγράμματος αναγνώρισε πρώτος ο καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών  κ. Ι. Ανδρουλάκης, με τις ενέργειες του οποίου το πρόγραμμα ήλθε στη χώρα μας το 1998 και με τη βοήθεια συνεργατών διαδόθηκε σε Ελλάδα και Κύπρο. Στην Ελλάδα έχουν ήδη υλοποιηθεί 211 εκπαιδευτικά προγράμματα, υψηλής ποιότητας, με 4.773 πιστοποιημένους εκπαιδευμένους και 128 ενεργούς πιστοποιημένους εκπαιδευτές. Τα σεμινάρια αυτά πραγματοποιούνται σε αντίστοιχα Κέντρα που είναι αναπτυγμένα σε όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα στην Αθήνα υπάρχουν τα Κέντρα του ΕΚΑΒ Αθηνών, του Αττικού Νοσοκομείου και του 251 ΓΝΑ. Στην Θεσσαλονίκη υπάρχει το Κέντρο του ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης και στην Πάτρα, το Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών. Στο Ηράκλειο της Κρήτης, το Κέντρο λειτουργεί υπό τη μη κερδοσκοπική εταιρία Προνοσοκομειακή Φροντίδα, που έχει την ευθύνη για την ανάπτυξη όλων των προγραμμάτων της ΝΑΕΜΤ για την Ελλάδα. Η έδρα της Προνοσοκομειακής Φροντίδας βρίσκεται στις φιλόξενες εγκαταστάσεις του ΚΕΚ Επιμελητηρίου Ηρακλείου στη Νέα Αλικαρνασσό, όπου διεξάγονται και άλλα σημαντικά σεμινάρια εκπαίδευσης ενηλίκων.

Η πιο πρόσφατη αναγνώριση της αξίας του προγράμματος PHTLS ήρθε με την ψήφιση νόμου (4655/2020 (ΦΕΚ 16/Α^31-1-2020) που προβλέπει την εκπαίδευση των εργαζόμενων του ΕΚΑΒ και των Κέντρων Πρωτοβάθμιας περίθαλψης της χώρας μας, με αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) σε πιλοτική φάση πέντε ετών. Συνεργαζόμενοι φορείς είναι το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), η Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας (ΑΕΜΥ ΑΕ), το Υπουργείο Υγείας, η Προνοσοκομειακή Φροντίδα ως επίσημος επιστημονικά υπεύθυνος συνεργαζόμενος φορέας (National Coordinating Organization - NCO) της NAEMT στην Ελλάδα και η ΑΜΚΕ Αναγέννηση & Πρόοδος (Α&Π), η οποία έχει οριστεί υπεύθυνη για την οικονομική διαχείριση και την τεχνική εποπτεία των προγραμμάτων αυτών. Μετά την πάροδο των πέντε ετών η οικονομική στήριξη συνεχίζεται με πόρους του Υπουργείου Υγείας.

Ειδικά για το σεμινάριο

Το σεμινάριο PHTLS απευθύνεται σε όλους τους Υγειονομικούς αλλά κυρίως σε εν ενεργεία διασώστες - πληρώματα ασθενοφόρων, νοσηλευτές και ιατρούς που υπηρετούν στο ΕΚΑΒ, καθώς επίσης και σε διασώστες - πληρώματα ασθενοφόρων, νοσηλευτές και ιατρούς που υπηρετούν σε δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Κέντρα Υγείας). Εκτός όμως από τους υγειονομικούς, το PHTLS απευθύνεται και σε οποιοδήποτε άτομο έχει ήδη αρκετές γνώσεις αντιμετώπισης εκτάκτων περιστατικών και μπορεί να εμπλακεί στην προνοσοκομεικαή αντιμετώπιση του τραυματία, όπως εθελοντές διασώστες, πυροσβέστες, αστυνομικοί, λιμενικοί κλπ. Η συμμετοχή στην πιστοποιημένη εκπαίδευση του PHTLS των επαγγελματιών υγείας αποτελεί σημείο αναφοράς, κάτω από την οπτική προσέγγιση της άρτιας παραλαβής και καταγραφής των απαραίτητων χαρακτηριστικών, προς όφελος του βαρέως πάσχοντα τραυματία. Παράλληλα, αναπτύσσεται κοινή γλώσσα, επικοινωνίας και αντιμετώπισης του βαρέως πάσχοντα τραυματία για όλους τους εμπλεκόμενους στον προνοσοκομειακό χώρο και καλλιεργείται η μεταξύ τους συνεργασία.

Το PHTLS ενσωματώνει θεωρητική γνώση, η οποία στηρίζεται ανελλιπώς στα νεότερα επιστημονικά δεδομένα, καθώς και ανάπτυξη τεχνικών δεξιοτήτων με σκοπό τη συστηματική εκπαίδευση πάνω σε ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο αντιμετώπισης του βαρέως πάσχοντα τραυματία, το οποίο περιλαμβάνει:

• Την ασφαλή προσέγγιση στον χώρο συμβάντος
• Τη γρήγορη και αξιόπιστη πρωτοβάθμια εκτίμηση του τραυματία και όταν απαιτείται, τον επείγοντα απεγκλωβισμό του
• Την αναγνώριση απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων, όπως υποξαιμία, shock κλπ. και την αντιμετώπιση τους
• Τη γνώση της σωστής ακινητοποίησης του τραυματία
• Την εκτέλεση πλήρους δευτεροβάθμιας εκτίμησης και τη γρήγορη και ασφαλή του μεταφορά στην πλησιέστερη και καταλληλότερη υγειονομική μονάδα.

Οι αξίες του PHTLS κωδικοποιούνται ως μέθοδος Treat as You Go, δηλαδή αντιμετώπιση απειλών για τη ζωή κατά την ώρα της μεταφοράς του τραυματία, που συνδυάζει ιδανικά τις απόψεις Scoop and Run ή Stay and Play που εφαρμόστηκαν στο παρελθόν.

Η εκπαιδευτική διαδικασία, διάρκειας 16 ωρών, στοχεύει στη συνεχή αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών υγείας στον βαρέως πάσχοντα και περιλαμβάνει τις εξής θεματικές ενότητες:

• Φυσιολογία της ζωής και του θανάτου
• Κινηματική του τραύματος
• Αξιολόγηση και διαχείριση της σκηνής του συμβάντος
• Αξιολόγηση και διαχείριση του τραυματία
• Διαχείριση αεραγωγού, οξυγόνωσης και αερισμού
• Αντιμετώπιση εξωτερικής και εσωτερικής αιμορραγίας
• Αντιμετώπιση ειδικών καταστάσεων
• Ακινητοποίηση και διακομιδή

Για την πληρέστερη εκπαίδευση όλων που ενδεχόμενα μπορεί να εμπλακούν στην αντιμετώπιση του τραυματία, υπάρχουν ακόμη τρία προγράμματα  που δημιουργούν το απαραίτητο πλέγμα γνώσης στους αντίστοιχους εκπαιδευόμενους, ώστε να έχουν όλο τον απαραίτητο γνωστικό εξοπλισμό για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις στην αντιμετώπιση του τραυματία. Αυτά είναι :

• Bleeding Control (b-con), 4ωρο σεμινάριο που εκπαιδεύει το κοινό στην αντιμετώπιση της αιμορραγίας
• PHTLS for the first responder (Trauma First Responder, TFR), 8ωρο σεμινάριο που εκπαιδεύει μη υγειονομικούς στην αντιμετώπιση του τραυματία, με βάση τις ίδιες αρχές με το PHTLS
• All Hazards Disaster Response (AHPR), 8ωρο σεμινάριο που εκπαιδεύει υγειονομικούς και κοινό σε θέματα που αφορούν μαζικές καταστροφές από διάφορους παράγοντες, διαλογή κλπ.

Όλα τα παραπάνω προγράμματα στην Κρήτη, διεξάγονται στους εξαιρετικούς χώρους του ΚΕΚ Επιμελητηρίου Ηρακλείου, οι οποίοι είναι δομημένοι με τις υψηλότερες εκπαιδευτικές προδιαγραφές, ενώ η Διοίκηση τους και οι εργαζόμενοι του έχουν δημιουργήσει και προσφέρουν εξαιρετικές συνθήκες λειτουργίας και συνεργασίας.